महाराष्ट्रातील कृषी क्षेत्रातील प्रसिद्ध हवामान तज्ञ पंजाबराव डाख यांनी अलीकडेच शेतकऱ्यांसाठी एक महत्त्वपूर्ण हवामान अंदाज जाहीर केला आहे. मे महिन्याच्या शेवटापासून जून महिन्याच्या मध्यापर्यंतचा काळ शेतकऱ्यांसाठी अत्यंत निर्णायक ठरणार आहे. या काळात योग्य नियोजन आणि तयारी केल्यास यंदाचे खरीप हंगाम यशस्वी होऊ शकते.गेल्या ३१ मे रोजी सूर्याचे स्पष्ट दर्शन झाले, जे आधीच्या अपेक्षांनुसार घडले. या निरीक्षणावरून असे सूचित होते की पुढील काही दिवस वातावरण कोरडे राहणार आहे. या कोरड्या हवामानाचा फायदा करून शेतकऱ्यांनी त्वरित शेतीच्या तयारीला सुरुवात करणे आवश्यक आहे.
हवामान तज्ञांच्या मते, या कालावधीत जमिनीत पुरेसा ओलावा उपलब्ध असेल, जो बियाणे पेरणीसाठी अनुकूल आहे. शेतकऱ्यांनी या संधीचा पूर्ण उपयोग करावा.३१ मे ते ६ जून हा कालावधी शेतकऱ्यांसाठी सुवर्ण संधी आहे. ज्या शेतकऱ्यांनी अजूनपर्यंत त्यांच्या शेतजमिनीची तयारी पूर्ण केली नाही, त्यांनी तातडीने नांगरणी आणि वखरणीचे काम हाती घेतले पाहिजे. या दरम्यान जमिनीत आवश्यक ओलावा राहील, जो पेरणीच्या प्रक्रियेसाठी फायदेशीर ठरेल.जमिनीची खोल नांगरणी
मातीची योग्य वखरणी
खतांचा योग्य वापर
बियाणे निवडीची तयारी
पावसाच्या आगमनाचे संकेत
हवामान अभ्यासकांनी स्पष्ट केले आहे की ७ जूनपासून महाराष्ट्रभर पावसाला प्रारंभ होईल. ७, ८, ९ आणि १० जून या दिवसांत राज्यातील विविध भागांमध्ये वर्षाव होण्याची शक्यता आहे. हा पाऊस कृषी कामांसाठी अत्यंत उपयुक्त ठरेल, परंतु त्यापूर्वी शेतजमीन पूर्णपणे तयार असणे अत्यावश्यक आहे.या पावसामुळे जमिनीतील ओलावा वाढेल आणि बियाणे रोपण करण्यासाठी योग्य वातावरण निर्माण होईल. तथापि, अपूर्ण तयारी असल्यास शेतकऱ्यांना अडचणींना सामोरे जावे लागू शकते.
खरीप हंगामाची सुरुवात
या अनुकूल हवामानी परिस्थितीत हळद, मूग, उरीद यांसारख्या महत्त्वाच्या पिकांची लागवड सुरू करता येते. विशेषतः मूगाची वेळेवर पेरणी केल्यास उत्कृष्ट उत्पादन मिळण्याची शक्यता आहे. सध्या जमिनीत एक ते दोन फूट खोलीपर्यंत ओलावा उपलब्ध आहे, जो बियाणे रोपणासाठी आदर्श आहे.
शेतकऱ्यांनी या काळात खरीप हंगामाच्या मुख्य पिकांसाठी योजना आखली पाहिजे आणि आवश्यक साधन-सामग्रीची व्यवस्था केली पाहिजे.पेरणीचे नियोजन
जूनच्या अखेरीस, म्हणजेच २७-२८ तारखेपर्यंत बहुसंख्य शेतकरी त्यांची पेरणी पूर्ण करतील अशी अपेक्षा आहे. यामध्ये सोयाबीन, कापूस आणि मूग या मुख्य पिकांचा समावेश असेल. या पिकांची यशस्वी लागवड करण्यासाठी योग्य वेळापत्रकाचे पालन करणे आवश्यक आहे.
शेतकऱ्यांनी पेरणीपूर्वी बियाण्याची गुणवत्ता तपासावी आणि आवश्यक बीज प्रक्रिया पूर्ण करावी.
दुसऱ्या टप्प्यातील पावसाची भविष्यवाणी
७ ते १० जूनच्या पहिल्या पावसानंतर, १३ ते १७ जून दरम्यान पुन्हा एकदा जोरदार वर्षाव होण्याची शक्यता आहे. या दुसऱ्या टप्प्यातील पावसामुळे ओढे-नाले पाण्याने भरून वाहतील आणि जलसाठा मोठ्या प्रमाणात वाढेल.हा पाऊस विशेषतः त्या भागांसाठी फायदेशीर ठरेल जिथे अजूनपर्यंत पुरेसा वर्षाव झालेला नाही. पाण्याच्या या वाढीव उपलब्धतेमुळे शेतीला मोठा फायदा होईल.
राज्यव्यापी पावसाची शक्यता
महाराष्ट्रातील सर्व भागांमध्ये पावसाची चांगली शक्यता दिसत आहे. ज्या क्षेत्रांमध्ये अजूनपर्यंत वर्षाव झालेला नाही, तिथेही या काळात पुरेसा पाऊस होण्याची अपेक्षा आहे. यंदा कडुलिंबाच्या झाडांवर मोठ्या प्रमाणात फळे आली आहेत, जे चांगल्या पावसाचे नैसर्गिक संकेत मानले जातात.प्रादेशिक हवामान पूर्वानुमान
३१ मे ते ६ जून या कालावधीत उत्तर महाराष्ट्र आणि कोकण प्रदेशात हलकी सरी पडण्याची शक्यता आहे. नंदुरबार, धुळे, मालेगाव, जळगाव, कोल्हापूर आणि कोकण या भागांमध्ये या काळात थोडासा वर्षाव अपेक्षित आहे.
या प्रादेशिक बदलांमुळे शेतकऱ्यांनी स्थानिक परिस्थितीनुसार त्यांची योजना आखली पाहिजे.
पेरणीपूर्वी आवश्यक खबरदारी
शेतकऱ्यांनी पेरणी करण्यापूर्वी जमिनीतील ओलावा तपासला पाहिजे. हवामान परिस्थितीत बदल झाल्यास पंजाबराव डाख नवीन अंदाज आणि मार्गदर्शन प्रदान करतील. जर शेतकऱ्यांनी ६ जूनपर्यंत आवश्यक तयारी पूर्ण केली नाही, तर ७ तारखेनंतर सुरू होणाऱ्या पावसामुळे कामात अडथळे निर्माण होऊ शकतात.पुढील सहा दिवस महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी अत्यंत महत्त्वाचे आहेत. योग्य नियोजन, वेळेवर तयारी आणि हवामान तज्ञांच्या सल्ल्याचे पालन करून शेतकरी यंदाच्या खरीप हंगामात यश मिळवू शकतात. पंजाबराव डाख यांच्या मार्गदर्शनानुसार काम केल्यास निश्चि
तच चांगले परिणाम मिळतील.
